مجله میزبان یاب معرفی جاذبه های گردشگری ایران
نوشته های مشابه
آب انبار گیو یزد
آب انبار گیو یزد یکی از مکان های دیدنی و جذاب شهر یزد است. یزد شهری کویری است که همواره با مشکل آب روبرو بوده است. ذخیره آب یه اصل مهم برای مناطق کم آب و محروم است. گذشتگان با هوش و ذکاوت خود به دنبال راه حلی برای رفع این مشکل بناهای عظیمی را احداث نمودند. این بنا ها که به آب انبار مشهور بودند در فصل های مختلف سال توسط آب باران و جویبارها پر می شدند که نقش مهمی در تامین آب این مناطق محروم داشت.با ما همراه باشید تا شما را با آب انبار گیو یزد به طور کامل آشنا کنیم.
معرفی آب انبار گیو یزد
آب انبار گیو یزد در شهر یزد و در محله زرتشتیان بر روی دشت صاف طبقات خاک رس واقع شده است. این آب انبار تاریخی در تامین آب مردم نقش بسیار مهمی داشته. قدمت این آب انبار به دوره قاجار برمیگردد.
مخزن استوانه ای که در این آب انبار وجود دارد حدود ۲۳۰۰ متر مکعب آب را در خود ذخیره می کند البته این عدد را کارشناسان و باستان شناسان تخمین زده اند. همچنین قطر دهانه ی مخزن استوانه ای این آب انبار را ۱۴ متر و عمق آن را ۱۵ متر تخمین زده اند.
ویژگی جالب در ساخت این آب انبار وجود دو دهانه جدا برای زرتشتیان و مسلمانان (در دو محله با فاصله ی دو کیلومتر از هم قرار داشتند)، به دلیل وجود مسائل فقهی بین مسلمانان بوده است.این مسئله نشانگر معرفت و انسانیت فراوان در بین مردمان یزد است. در سرزمینی که آب دارای اهمیت فراوانی است نه هموطن زرتشتی و نه مسلمان راضی به اختصاصی کردن آب انبار برای خود نبود. وجود آب باعث نزدیکتر شدن و پیوند انسان ها در بسیاری از مناطق مختلف ایران بوده است. خشک شدن آب های زیرزمینی و همچنین آب انبارها باعث شده تا از اهمیت این بنای پر ارزش کاسته شود به همین سبب درحفط و نگهداری آن کم کاری می شود.در ۶ مرداد سال ۱۳۹۷ هجری شمسی طرح بهسازی و مرمت آب انبار گیو یزد بعنوان یکی از آثار تاریخی توسط شهرداری اجرا شد.
معماری
ملات به کار رفته در ساخت این آب انبار ساروج بوده و از آجر فرشی که به آب انباری معروف بوده استفاده گردیده است. طرح این آجر ها به شکل سر بوده که نماد جاودانگی و ایرانی است. سر در ورودی و طاق نما کادر بندی و منقوش کاری شده است. هدف از ساخت آب انبار وجود مخزن آب سرپوشیده در زیر زمین برای تامین آب مورد نیاز مردم بوده است. آب انبارها در دو نوع همگانی و خصوصی ساخته می شدند. آب انبار همگانی در محله ها و کاروانسراها در مسیر عبور ساخته می شد و آب انبار خصوصی به درخواست صاحب خانه با توجه به میزان درآمد وی درون خانه شخصی ساخته می شد.
کاربرد
این بناها در آن زمان بسیار کاربردی بودند و دارای بخشهای مختلفی مانند منبع ذخیره آب پوششی جهت استتار منبع، هواکش، راه پله های متعدد برای رسیدن به تجمع آب و پاشیز و ورودی مزین بوده اند. شگفت انگیز ترین قسمت آب انبار، بادگیر های آن است که که بر روی سقف آب انبار ساخته شده است. دلیل اصلی ساخت این بادگیرها هوای گرم استان یزد است که باعث گرم شدن زیاد آب و تبخیر شدن آن می شود. با وجود این بادگیر ها آبِ موجود در آب انبار حتی در گرمای شدید ظهر تابستان خنک می ماند.
اکثر آب انبار ها دارای دو بادگیر می باشند اما برخی از آب انبار ها به علت مساحت و وسعت زیاد دارای ۴ الی ۵ و حتی ۶ بادگیر می باشند. سقف این آب انبار ها گنبدی شکل بوده که با استفاده از خشت و گل ساخته شده است. تمامی این ویژگی ها در کنار هم نشانه ی معماری زیبا و خاص ایرانی در زمان گذشته و شکوه و اهمیت آن در زمان حال می باشد. در اطراف گنبد آب انبار گیو یزد ۴ عدد بادگیر بلند قرار گرفته که از آجر ساخته شده اند.
تاریخچه
با توجه به اسناد و مدارک قدمت آب انبار گیو یزد به سال ۱۳۲۰ برمیگردد مصادف با شروع جنگ جهانی اول. طبق اسناد تاریخی ساخت این بنا حدود ۲ سال طول کشیده است . هزینه ساخت و احداث آن را ارباب رستم گیو که یکی از بزرگان شهر یزد ، رئیس انجمن ،نماینده ی وقت زرتشتیان در مجلس شورای ملی و بانی و موسس بنیاد خیریه گیو همچنین سناتور مجلس سنا بود تقبل کرده بود. به همین دلیل این آب انبار به آب انبار رستم گیو نیز شهرت دارد. معماری این بنای زیبا به عهده ی حاج محمد ابراهیم خرمشاهی بوده و همچنین وظیفه ی بازرسی و نظارت آن نیز به عهده ی ارباب جمشید نظارت بوده است.
به علت خشک شدن آب قنات های استان یزد این آب انبار همانند آب انبار های دیگر از وجود آب محروم بوده و مردم برای تامین آب خود از لوله کشی شهری استفاده می کنند. این بنای پر شکوه که متعلق به دوره ی حکومت پادشاهان قاجار بوده در ۱۵ دی ماه سال ۱۳۷۵ با شماره ی ۱۸۲۹ به عنوان اثر تاریخی در ایران به ثبت ملی رسید. بیشتر از ۶۰ آب انبار در استان یزد موجود می باشد که اکثر آنها به عنوان اثر تاریخی به ثبت ملی رسیده اند.
دسترسی به آب انبار گیو یزد
آدرس: شهرستان یزد، محله ی زرتشتیان، حاشیه بلوار بسیج احداث، نبش کوچه مهر.(نمایش روی نقشه)
