خوزستان را بهتر بشناسیم

به هنگام صحبت درباره خوزستان اولین چیزی که در ذهن همه ی ما تداعی میشود گرمای هوا و بیابان هایی سرشار از منابع نفتی است. اما در حقیقت خوزستان با تمدنی ۹هزار ساله به عنوان قدیمی ترین منطقه فلات ایران، هم دریا دارد هم کوهستان، هم جلگه دارد و هم بیابان، از مکان های تاریخی گرفته تا اماکن مذهبی-سیاحتی را در دل خود جای داده است.

این استان دارای ۲۷ شهرستان است که معروف ترین شهرهای استان دزفول، اهواز، خرمشهر و آبادان هستند.

بهترین زمان برای سفر به خوزستان فصل های بهار و پاییز می باشد چرا که هوای اکثر شهرهای آن خنک و مطبوع است و اطمینان دارید که با گرمای هوا در طول بازدید از اماکن دیدنی این استان، اذیت نمی شوید.

استان خوزستان با جمعیتی حدود ۴ میلیون نفری با مرکزیت اهواز در جنوب غربی ایران بر کرانه خلیج فارس جاخوش کرده است و در همسایگی استان های چهارمحال و بختیاری( جنوب شرقی)، بوشهر، ایلام(شمال غربی)  ، کهکیوله و بویراحمد و لرستان قرار دارد.

اقتصاد و منابع طبیعی استان 

• “نفت” و “گاز طبیعی” مهم‌ترین منابع ثروت ساز برای کشورمان، اولین بار در استان خوزستان و در شهر “مسجد سلیمان” نزدیک به ۸۰ سال پیش کشف و استخراج شد. از گذشته های دور تاکنون چاه های عمیق نفتی بسیاری دراین استان کشف و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌است.  از مهم‌ترین حوزه های نفتی این استان میتوان پالایشگاه “آبادان” و پتروشیمی بندر امام و “ماهشهر”  را نام برد که از جمله صنایع وابسته به نفت در این استان می‌‌باشد. 

• کارخانه های ذوب، فولادسازی، محصولات آهنی و فولادی و لوله‌سازی  توانسته اند نقش مهمی را در کمک به اقتصاد منطقه و استان ایفا کنند.

• رودخانه کارون به همراه رودخانه های دز،کرخه، اروند و گتوند با ظرفیت های بالای خود، این استان را به یکی از مساعدترین استان‌ها برای اجرای طرحهای کشاورزی تبدیل نموده است . هم اکنون بزرگ‌ترین قطب تولید نیشکر و صنایع جانبی آن، استان خوزستان محسوب میشود که نیاز کشور را نیز تامین میکند.

• ارتباط این استان به آب های آزاد ازطریق بندرهای آبادان و خرمشهر امکان دیگری از استا خوزستان برای تجارت آزاد می‌‌باشد. اگرچه جنگ ایران و عراق و هشت سال دفاع مقدس به بنادر استان زیان فراوانی وارد کرد، اما این بندرها به‌تدریج در حال پیشرفت روز افزون در حوزه کاری خود هستند تا به اوج خود برسند.

درباره تاریخچه استان خوزستان بیشتر بدانیم 

«خوزستان» در دوران باستان، به‌ویژه‌ در زمان هخامنشیان به دو ناحیه تقسیم می‌شد: بخش‌های شمال و شمال شرقی که انشان (انزان) نام داشت و  شامل سرزمینهای باصفا و کوهستانها و جنگلهای فراوان بود، و ناحیه جنوبی به نام عیلام، که دارای آب و هوای گرم و مرطوب، دشتهای حاصلخیز و جلگه‌های وسیع بوده است.

جالب است بدانید که خوزی‌ها قوم اولیه ساکن این سرزمین بودند و گفته میشود هم تبار قوم ایلامی به شمار میرفتند. «ابن منظور» در کتاب «لسان العرب» اشاره کرده است:  ” و الخوز جیل من الناس، اعجمی معرب”  یعنی: خوز قوم یا قبیله‌ای از مردم عجمند.

از سوی دیگر برخی از افراد «خوز» را به معنی «شکر» و «نیشکر» نیز معنا می‌کنند. زیرا بستر حاصلخیز خاک استان خوزستان، استعداد ویژه‌ای برای رشد گیاه نیشکر داشته و از آنجا بهترین محصول نیشکر به مردم عرضه میشده است.

درباره ی آبادی مرکز خوزستان در کتابی تألیف « محمد بن احمد مقدسی» جهانگردی اهل بیت المقدس، متنی آورده شده است:

«شوشتر در همهٔ این سرزمین، خوشتر، استوارتر و مهم‌تر از آن شهری نباشد. نهر به دور آن می‌‌چرخد نخلستان وباغها آن را فرا گرفته اند. بافندگان ماهر پنبه و دیبا در آن بسیارند از همهٔ شهرها برتر است. اضداد را در خود جمع و در نزد جهانیان شهرت دارد. درباره اش گفته‌اند آن همچون بهشتی است. باغهایش پر از ترنج و انار خوب، انگور و گلابی عالی و خرما می‌‌باشد. بهشت خوزستان است، دیبای آن را به مصر وشام می‌‌برند و مردمش با خوشی عمر می‌‌گذرانند.»

با توجه به شواهد درمی یابیم که خوزستان از گذشته های دور بخاطر رونق فراوان، محصور شدن بین رودخانه های مهم و نخلستان های خرما، همواره مورد توجه همگان بوده است.

جغرافیا و اقلیم شناسی خوزستان

هر استانی از لحاظ جغرافیایی عموما به سه بخش تقسیم میشود: کوهستانی و مرتفع، کوهپایه ای ، پست و جلگه ای . در این بخش ما آب و هوای استان و بهترین زمان سفر را به شما معرفی میکنیم…

به طور کلی خوزستان در مناطق کوهستانی و مرتفع، تابستان‌های معتدل و زمستان‌هایی سرد دارد. در نواحی کوهپایه‌ای نیز دارای آب و هوای بیابانی است و در نواحی پست و جلگه‌ای با پیش رفتن به سمت جنوب و جنوب شرقی استان، خصوصیات آب و هوا از نیمه‌بیابانی به بیابانی کناره‌ای تبدیل می‌شود.

اکثرا زمستان‌های خوزستان کوتاه و معتدل می باشد و تابستان‌هایش بسیار گرم و طولانی است. معمولا اردیبهشت ماه هر سال  آغازگر گرما و اواخر مهرماه وقت خداحافظی با فصل گرما است.

اواخر شهریور تا نیمه اردیبهشت بهترین زمان مسافرت به استان خوزستان است.

خوزستان به دلیل موقعیت خاص خود که با عراق هم مرز است و از طرفی به کرانه خلیج فارس نزدیک میباشد، همواره تحت تاثیر جریان گرم و رطوبتى از خلیج‌فارس و یا بادهای سموم( همیشه همراه با مقدارى شن و خاک) که از عربستان مى‌وزد، قرار دارد.

درباره مردم این استان چه میدانید؟!

خوزستان جزو استان هایی محسوب میشود که قشرهای متفاوتی از افراد در جای جای آن ساکن هستند، از این رو گویش و فرهنگ مردمان خونگرم این خطه نیز باهم متفاوت است. 

مردم ساکن در خوزستان بسته به منطقه به زبانهای عربی، لری، بختیاری و فارسی صحبت می‌کنند و اکثر گویش‌های محلی این استان تحت تاثیر زبان معیار قرار گرفته است.

طبق امار ۳۳ درصد از مردم خوزستان عرب هستند و در شهرستان‌های دشت آزادگان، شادگان، شوش، خرمشهر و مناطق روستایی اهواز اکثرا عرب ها سکونت دارند. 

از آنجایی که شهرهای جنوب ایران، پرجنب و جوش و  از لحاظ صنایع دست ساز و هنردستی  غنی میباشد، دست آدم برای خریدن سوغاتی سفر و رقم زدن اوقات خوش برای عزیزانش بسیار باز است.

خرمای تازه، کلیچه، حلواشکری و مرکبات دزفول از مهم‌ترین سوغاتی‌های خوزستان به‌شمار می‌رود. کپوبافی، گلیم افشار خوزستان، عبابافی و قلم‌نی نیز از صنایع دستی زیبای این استان است که نظر همگان با دیدن این کارها و شوق زنان این دیار، جلب خواهد شد.

معرفی جاهای دیدنی خوزستان

خوزستان ، قلب انرژی ایران با مردمانی خونگرم و دوس داشتنی که در مهمان نوازی زبانزد همگان اند همواره در جنوب ایران میدرخشد. منطقه ای با خاکی مقدس و پربرکت که شاهد دلاوری های سربازان وطن بوده است و بعد از هشت سال دفاع مقدس توانسته دوباره روی پای خودش بایستد.  میزبان کارون و کرخه است و بر کرانه خلیج فارس جا خوش کرده، هر آنچه از یک سفر دلنشین همراه با بازدید از مکانهای جذاب و ماجراجویانه انتظار دارید را در خوزستان میتوانید بدست بیاورید.

سازه های آبی شوشتر موزه زنده صنعت آب ایران 

شوشتر از شهرهای تاریخی استان خوزستان محسوب میشود که با شهر شوش نیز مرز مشترک دارد. یکی از جاذبه های این شهر که در فهرست جهانی میراث یونسکو نیز به ثبت رسیده، سازه های آبی با سیستمی پیچیده است که قدمتش بر اساس شواهد به زمان حکمرانی داریوش بزرگ و سده از ۵پیش از میلاد میرسد . 

به گفته مورخان، مردم در زمان هخامنشیان تا ساسانیان با استفاده از طرحی هوشمندانه مجموعه ‌ای به هم پیوسته از پل ها، بندها، آسیاب ‌ها، آبشارها، کانال‌ ها و تونل‌ های بزرگ را به منظور جهت دادن به آب ساختند تا نهایت بهره را از منابع آبی در آن زمان ببرند. هرچند امروزه شاید فقط بخشی از این ساختار پیچیده باقی مانده باشد، اما ریزش آب حاصل از پساب آسیاب‌ ها، آبشارهای مصنوعی کوچکی را ایجاد کرده که به محوطه ‌ای حوضچه مانند می ریزند و منظره ای زیبا خلق شده است که حتما ارزش دیدن دارد.

هورالعظیم

 هور العظیم (به معنای تالاب بسیار بزرگ)  یکی از بزرگ‌ترین تالاب ‌های کشورمان است که از آب‌های اضافی رود‌های کرخه، دویرچ و اروندرود تشکیل شده است و از آن تامین میشود. حدود یک سوم این تالاب در ایران و دوسوم دیگرش در کشور عراق قرار دارد.

سرتاسر هور از نِی، جگن (چولان)، بردی، تیره تیزک پوشیده شده است که هر قدر به داخل تالاب پیش بروید، ارتفاع آن‌ها بیشتر شده به طوری که دید را محدود می‌سازند. در هور گونه ‌هایی از گیاهان شناور مانند نیلوفر آبی نیز دیده می ‌شود که ریشه در آب دارند و به صورت شناور در سطح یا بخشی از آب زندگی می‌کنند. 

زراس موسوم به بهشت خوزستان

بی شک همه ی شما خوزستان را با نخلستان ها و خشکی هایش میشناسید اما در شمال شرقی استان خوزستان منطقه ای بی نظیر پر از دشت های سرسبز وجود دارد که بسیاری از آن بی خبرند و توصیه میکنیم حتما جزو برنامه های سفر خود بازدید از این بهشت را مد نظر قرار دهید.

زراس دهکده تفریحی-توریستی که در شمال دریاچه کارون و در فاصله ۱۴ کیلومتری جنوب شهر دهدز قرار گرفته است، مانند تابلویی زیبا ترکیبی است از کوه‌های پوشیده از درخت‌های بلوط  و دشت‌های وسیع سبز و دریاچه‌ای که رنگ آبی  آن میان این همه سبزی، چشم اندازی باورنکردنی به آن بخشیده است .

آبشار شیوند، باغ های پرنعمت و روستاهای سرسبز جلگه خوزستان، باعث شده این منطقه از تمام مواهب طبیعی موجود بهره مند شود. دهکده تفریحی زراس برای اسکان و بازدید گردشگران آزاد بوده و به راحتی میتوانید برای دور ماندن از هیاهوی شهر در آنجا اقامت کنید.

زیگورات چغازنبیل

زیگورات چغازنبیل یکی از برجسته ترین آثار تمدن ایلامیان واقع در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر باستانی شوش از شهرهای مهم خوزستان به شمار می رود که در میراث باستانی یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. اثری بی نظیر با معماری چشمگیر بین النهرینی که از پادشاهان ایلامی به یادگار مانده است.

 چغازنبیل از ترکیب دو کلمه چغا و زنبیل به وجود آمده، چغا به معنای تپه و زنبیل به معنای سبد می باشد. بنایی که امروزه در شهرستان شوش قرار دارد، در گذشته های دور به عنوان معبدی عظیم و با شکوه در میان شهر «دوراونتش» شناخته می شد و به دو تن از خدایان بزرگ ایلامیان اهدا شده بود.

در نزدیکی این بنای بزرگ تاریخی می توانید از موزه هفت تپه بازدید کنید. هفت تپه مکانی است که آثار کشف شده از این محوطه باستانی در آن نگهداری می شود.

آرامگاه دانیال نبی

از آنجایی که شهر شوش با تمدنی چندین هزار ساله آثار باستانی فراوانی را دل خود جای داده است، بسیاری از علاقه مندان به تاریخ و مکان های قدیمی به این شهر سفر میکنند، در این میان می توان گفت این شهر از نظر وجهه مذهبیش نیز ارزشمند است. آرامگاه دانیال نبی (ع) در این شهر همانند حرم مطهر امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س) در قم، دارای شهرت فراوانی میان ادیان گوناگون میباشد. 

آرامگاه دانیال نبی در شوش در زمان های قدیم و از ابتدا به این شکل نبوده، پس از سیلی تخریب کننده در سال ۱۲۴۹ خورشیدی، قسمت اعظمی از بنای این مکان مذهبی تخریب شد و به دستور جعفر شوشتری از روحانیون معروف، مرمت این بنا توسط حاج ملا حسین معمار انجام شد. 

به هنگام واردشدن به شهر باستانی شوش حرم دانیال نبی(ع) با گنبد فاخر و چشم نوازش که با ارتفاعی حدود ۲متر به فرم ۶ضلعی است، به چشم می خورد. گنبد به صورت ۲ پوسته ساخته شده است و پوشش بیرونی یا خود آن از نوع اورچین بوده و بخش داخلی یا آهیانه آن به منظور انسانی کردن گنبد از داخل بنا، ساخته شده است.  این آرامگاه از بخش های مختلفی چون سردر، حیاط زیبا، ساختمان اصلی، گنبد و گنبدخانه و بقعه اصلی تشکیل شده است. بخش ورودی آرامگاه همانند سایر عبادتگاه های یهودیان از سمت شرق است و شاید دلیل آن این است که ریشه حضرت دانیال (ع) از قوم یهود.

خب تا اینجا بیشتر جاذبه هایی که معرفی کردیم، تاریخی باستانی بود. حالا بریم سری هم به طبیعت سرسبز خوزستان بزنیم….

آبشار شوی

در دهستانی به نام شوی واقع در شهر دزفول آبشاری در دل طبیعت سرسبز نهفته است که با زیبایی اش هوش از سر آدمی خواهد برد. آبشار شوی که پس از آبشار مارگون شیراز عنوان زیباترین آبشار ایران را یدک می کشد به علت قرار گرفتن میان مرز استان خوزستان و لرستان به جاذبه ای مشترک بین این دو استان تبدیل گشته است.

آبشار شوی با ارتفاع۸۵ متری از درون غاری در دل کوه سرچشمه می‌گیرد و پس از بیرون آمدن از صخره‌های بلندی به پایین می‌ریزد. آب این آبشار پس از پیمودن مسافتی از میان دشت ها و کوه های اطراف، در نهایت به دریاچه سد دز در استان خوزستان وارد می‌شود. اگر اهل پیاده روی هستید و از قدم زدن در دل طبیعت لذت میبرید حتما به شهر دزفول رفته و از بزرگترین آبشار خاورمیانه دیدن کنید.

دشت گلگیر

 از زیباترین مناطق طبیعی در ایران و استان خوزستان در ۳۸ کیلومتری شمال شرقی شهرستان مسجدسلیمان واقع شده و دشتی است به اسم گل گیر که باتوجه به اسم این منطقه دشتی مملو از گل و سرسبزی و زیبایی میباشد. میتوان گفت روستای گلگیر با طبیعت منحصر بفردش بهترین روستای مسجد سلیمان محسوب میشود.

این منطقه اگر شناخته شود از نظر جذب گردشگران پتانسیل بالایی دارد و می تواند گوی سبقت را در جذب مسافران و دوست داران طبیعت در دست بگیرد. در منطقه گل گیر، چشمه آب گوگردی نیز وجود دارد که این آب به صورت خودجوش از اعماق زمین می جوشد و در زمستان و پاییز آب آن گرم ، و در تابستان و بهار آب آن خنک است( از لحاظ علمی چشمه های آب گوگردی در درمان درد مفاصل موثرند).

رودخانه کرخه