الموت عقاب کوهستان

الموت عقاب کوهستان

اَلَموت نام منطقه ای در استان قزوین است و خود شامل دو بخش الموت غربی و الموت شرقی می باشد. این منطقه در رشته‌کوه‌های البرز، در شمال شرقی استان قزوین قرار دارد. الموت منطقه ای زیبا و خوش آب هواست با تاریخی غریب در این سرزمین که طی گذر زمان به فراموشی سپرده شده است. و کم تر کسی آن را می شناسد. در این مقاله قصد داریم؛ به معرفی مناطق دیدنی و نکات مهم درباره ی این منطقه بپردازیم.

نام الموت:

حمدالله مستوفی در نزههالقلوب درباره این منطقه نوشته است که تا قرن هفتم هجری این منطقه با نام رودبار معرفی می شد. تا آن که با ورود حسن صباح و تشکیل و رواج فرقه اسماعیلیه فعالیت خداوند الموت شروع شد و نام این منطقه به رودبار الموت تغییر پیدا کرد و طی سالیان به الموت شناخته شد. الموت کلمه‌ای است مرکب از دو واژه «آله» و «اموت». تشکیل شده. که به معنی عقاب آشیان است. در اصل نام قلعه ای بین گیلان و قزوین بوده که به دلیل ارتفاع بلند آن را الموت نام نهادند. این قلعه در باور مردم توسط خداوند الموت بنا نهاده شده است. برخی آموت را که در زبان تانی مردم الموت وجود دارد ریشه ی این نام می دانند که به معنی آموختن است و از آن به عنوان عقاب دست آموز یاد می کنند.

مردم الموت:

در سرشماری سال ۱۳۸۵ جمیعت بخش الموت قزوین ۱۲۱۸۸۶ نفر گزارش شده است. این مردمان تات هستند و به تاتی سخن می گویند. این زبان در گذشته از آذربایجان تا شمال خراسان گستردگی داشته. اما امروزه کم تر کسی به این زبان سخن می گوید. این زبان ریشه پارسی دارد و به زبان گیلکی و تالشی بسیار نزدیک است. قوم تات سر نوشتشان زندگی در کوه ها و مناطق صعب العبور بوده و امروزه به صورت پراکنده و مجزا در سراسر ایران زندگی می کنند.

شناخت الموت در جهان:

الموت شاید در گذشته بسیار شناخته شده تر از امروز بود گذر جاده ابریشم از این منطقه و وجود قلعه حسن صباح و رواج فرقه اسماعیلیه منجر به اهمیت این منطقه در طول تاریخ بوده است. و بر اساس همین تاریخ غریب کتاب هایی از سوی نویسندگان خارجی به رشته تحریر درآمده کتاب هایی همچون رمان الموت که توسط اسلوونیایی ولادیمیر بارتول نوشته و این رمان به عنوان مشهورترین محصول ادبیات اسلوونی شناخته می‌شود. همچنین نویسنده آمریکایی جودیت تار مجموعه رمانهایی را با موضوعیت الموت به رشته تحریر درآورده است. شاید باورش کمی سخت باشد اما در فیلم شاهزاده ایران: ماسه‌های زمان به معرفی الموت پرداخته شده است. این فیلم توسط والت دیزنی پیکچرز ساخته شد همچنین از این فیلم بازی های رایانه ای نیز ساخته شده است.

مناطق دیدنی الموت:

گازر خان
هیر
وشته
زرآباد
ورین
خشچال
اندج
کوچنان
رازمیان
دژ حسن صباح
قلعه شجاع الدین
قله شاه البرز
میمون دژ
سیالان
کوه‌خشچال
دژ لمسر
دریاچه اوان
و…

گازر خان:

روستایی از توابع رودبار الموت در استان قزوین است. این روستا در دهستان الموت بالا قرار دارد و براساس سرشماری در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۶۹۰ نفر (۲۱۱خانوار) بوده ‌است. اهالی آن به زبان تاتی سخن می گویند.

هیر:

هیر به معنی آتش است و قدمت این روستا به دوره پیش از اسلام برمیگردد. هیر روستایی است در بخش رودبار الموت غربی ۶۵ کیلومتری شمال شهرستان قزوین است. این روستا سردسیر بوده در فصول زمستان شاهد یخبندان است. رودخانهٔ «نینه رود» از آن می گذرد که در کتب تاریخی از آن به عنوان رود شفابخش یاد شده است. و سبب ایجاد چشم اندازهای زیبایی در این منطقه شده. در کنار این رود مکان های توریستی و تفریحی و پرورش ماهی قزل آلا وجود دارد. وجود باغستان های زیبا و سرسبز همچون باغ گل کند زیبایی آن را دو چندان کرده. در نزدیکی این روستا کوهی سنگی به نام «لتر تله» قرار دارد. «تله» در زبان محلی به معنی صخره می‌باشد و غار زیبای «اسکول» در مرکز کوه قرار دارد. غار تاریخی دیگری به نام ملک شاه بر روی کوهی در نزدیکی مرز روستای دربند قرار دارد. همچنین این روستا دارای معدن زغال سنگ نیز می باشد. چشمه ای جوشان در این روستا قرار دارد که به آن وگل گفته می شود دارای آبی گوارا و مفید است. سر منشا این چشمه نینه رود می باشد. روستای هیر دارای آثار تاریخی بسیاری بوده اما به دلیل بی توجهی مسئولین اکثر آن دزدیده یا تخریب شده اند. از مکان های مهم این روستا میتوان به امام زاده شاه رشید و گورستان تاریخی زرتشتیان اشاره کرد. زبان مردم تاتی بوده. و جمیعت آن در سال های اخیر به دلیل مهاجرت مردم به شهر کاسته شده و طبق سرشماری سال ۹۵ جمیعت آن حدود ۷۰۰ نفر است. روستای هیر در استان قزوین بزرگترین تولیدکننده زغال اخته در بین روستاهای ایران می‌باشد. از این روستا بالغ بر ۲۰۰ تن زغال اخته به سراسر کشور صادر می‌شود. از دیگر محصولات کشاورزی می توان به گردو، ریواس، فندوق، زالزالک اشاره کرد. همچنین گردو و فندوق این منطقه بسیار مرغوب است. وجود یک درخت کهن که به گفته ریش سفیدان روستای هیر هرساله از آن ۲۰۰ هزار گردو برداشت می شده بسیار محبوب است. هرساله در این منطقه جشن زغال اخته برگزار می شود. که شامل موسیقی و آواهای محلی، بازی‌های سنتی و توزیع محصول زغال اخته می‌باشد که برای شکرگزاری از برداشت محصول ژعال اخته صورت میگیرد.

وشته:

روستایی از توابع بخش رودبار شهرستان قزوین است. و در سرشماری ۱۳۹۵ جمیعت این روستا ۴۲۵ نفر (۱۵۴خانوار) گزارش شده است. اغلب مردم این روستا به گویش مراغی که از شاخه های زبان تاتی است صحبت می کنند.

زر آباد:

روستایی از توابع بخش رودبار شهرستان قزوین و از دهستان های معلم کلایه است که در سرشماری سال ۱۳۹۵ جمیعت این روستا ۳۴۲نفر (۱۲۹خانوار) بوده. و مردم آن به زبان تاتی صحبت می کنند.این روستا در نزدیکی دریاچه اوان قرار دارد. و بخاطر چنار خونبار معروف است. این درخت در زیارتگاه امامزاده علی اصغر زرآباد قرار دارد و مردم محلی معتقدند که در روز عاشورا و در اذان صبح از این درخت مایعی شبیه به خون می آید.

ورین:

روستایی توریستی که بیش از هفتصد سال قدمت دارد. در رودبار الموت با فاصله ۸۰ کیلومتری از قزوین است. جمعیت آن ۱۳۰ خانوار (۳۵۰ تن) است. در دامنه کوه خشچال قرار دارد و طبیعت و گونه گیاهی و وحشی بی نظیری دارد.

خشچال:

روستایی که در الموت قزوین قرار دارد و از بالاترین ارتفاع در الموت برخوردار است. در این منطقه اشراف کاملی نسبت به قلعهدحسن صباح و تمام منطقه الموت را داراست. وجود باغات و محصولات مختلف همچون گیلاس، گردو، سیب، گلابی، زردآلو و… از ویژگی های این ناحیه است.

اندج:

روستایی که در الموت قزوین قرار دارد. جمعیت آن ۱۷۹ نفر (۶۱خانوار) می باشد. این روستا از دو طرف توسط رودخانه احاطه شده است و مناظر زیبا و در کنار رودخانه تخته سنگ های زیبایی وجود دارد یک خانه قدیمی سنگی مربوط به روزگاران گذشته نیز در این صخره ها وجود دارد.

کوچنان:

روستای کوچنان در الموت قزوین در ۱۰ کیلومتری معلم کلایه قرار دارد. جمیعت این روستا ۴۴۵ نفر است. واژه کوچنان به معنی کوه بزرگ است. در این منطقه به دلیل نزدیکی به قلعه حسن صبا و صعب العبور بودن و وجود کوهای بلند با شیب تند که هر طرف این روستا را احاطه کرده است. اثار تاریخی بسیاری وجود دارد. همچنین گورستانی قدیمی با سنگ های عظیم و سفال و معماری منحصر به فردی یافت شده. طبیعت این روستا بکر و زیبا و چشم نواز است. و هر کوه نامی منحصر به خود را دارد. مانند خرم بَر, گاسار , دل دل , لانه سر ,کوه خاس و بزُکش از آن جمله اند. و از دل این کوه ها چشمه های بسیاری به طرف روستا می رود. این رودخانه محل پرورش ماهی قزل آلا هستند. آب این چشمه ها خواص معدنی بسیاری دارد. همچنین وجود چندین آبشار با نام های آبشار لِویشکادَر , چُری سَر و سه آبشار زیبای عُثکمان لات بر زیبایی این روستا افزوده است. طبیعت وحشی و وجود حیواناتی همچون بزکوهی پلنگ ,عقاب ,خرس,کبک , روباه , خرگوش کوهی … در این منطقه فرلوان اند و وجود تنوع گیاهی و باغ تارولات و باغستان بزرگ پرندج و قسمت معروفی از آن به نام گُنگ را شامل می شود.اهالی این روستا شامل چند طایفه به نام‌های یوسفی,کوچنانی ,دائمی, علیخانی, مومنی, زارعی, جعفری, داودی, روزبه, شمس, معصومی و محمدی هستند. این مردمان به زبان تاتی صحبت می کنند. و جزو اولین شیعه ها و محبان حضرت علی (ع) هستند. وجود فرقه هایی همچون اسماعیلیه و اثنی و عشری دلیل بر این ادعا هستند. این روستا دارای سه امامزاده ی اسماعیل (ع) علی اکبر (ع) عقیل است.

رازمیان:

این شهر در الموت غربی قزوین به جمیعت ۲۰۰۶  نفر است. محصول اصلی کشاورزی در این منطقه: برنج- خرمالو – فندق – گیلاس -آلبالو و گردو می‌باشد. دژ لمسر از اثار دیدنی این شهر است که توسط اسماعیلیان ساخته شده. به دلیل صعب العبور بودن این دژ تنها می توان از در شمالی و جنوبی وارد شد. این دژ مهم ترین مقر دفاعی زمان خود بود و به تسخیر ناپذیری شهرت داشت.

این دریاچه در الموت قزوین و در کنار روستای اوان و ورین قرار دارد. و در سال ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران نیز ثبت شد. این دریاچه بیش از هفتاد هزار متر مربع مساحت دارد. دریاچه عمق های متفاوتی دارد. و آب آن به صورت محدود از بارندگی و سهم بیش تر آن متعلق به آب های زیر زمینی است. و آب دارای چسبندگی زیاد و مملو از لجن است. از آب این دریاچه در روستاهای کوشک و آیین برای کشاورزی استفاده می شود در فصل تابستان محل ماهیگیری و قایق رانی و شنا است و در فصل پاییز محل مهاجرت پرندگانی چون قو و غاز است و در زمستان به دلیل یخ زدن دریاچه قابل استفاده برای اسکی بر روی یخ است. در این ناحیه گونه گیاهی انبوهی نظیر بید، چنار،تبریزی، سیب، آلبالو، گیلاس، سنجد، فندق و گردو، گیاهان علفی مانند گون، کنگر، شیرین‌بیان و گونه‌های مختلف دیگر وجود دارد. و گونه حیوانی منحصر به فردی همچون پلنگ، روباه، خرس قهوه ای، عقاب و… نیز وجود دارد. و ماهی هایی همچون قزل آلا ،کپور و اردک ماهی در این دریاچه ساکن اند.

قله سیالان الموت:

این قله مشهور در مرز مازندران و الموت است و پوشش گیاهی چشم نوازی دارد. ارتفاع این قله ۴۱۷۵ متر است.

میمون دژ:

مرکز و پناهگاه اصلی اسماعیلیان این دژ مستحکم است. که سال ها سپاه مغولان را پشت دروازه های خود متوقف کرد. اکنون جایگاه کنونی این دژ مشخص نیست و از سوالات مبهم تاریخی محسوب می شود. محققان ایرانی و خارجی بسیاری در این باره تحقیق کردند عده ای باور دارند این دژ سمت معلم کلایه امروزی قرار داشته عده ای قلعه مشهور الموت را میمون دژ می دانند.